Waarom spreken we over ‘cleyn bier’ in het Piepenholleke?

Bezoekers aan ons Piepenholleke vragen zich geregeld af waarom onze drankkaart ‘Cleyn bier’ vermeldt. Voor een verklaring hiervan moeten we enkele honderden jaren terug in de tijd.

Informatie over wat cleyn bier is, vinden we in een publicatie van de Koninklijke Gilde der Heren van Lier uit 2012, namelijk Biersoorten te Lier 1400-1800, geschreven door professor Erik Aerts. Hieronder volgen enkele citaten uit die publicatie.

• Uit de prijzen die voor de verschillende biersoorten werden opgegeven, blijkt duidelijk dat het cleyn bier het slapste brouwsel uit de reeks was.

• Op die wijze kan de juiste hiërarchie in de Lierse biersoorten van de tweede helft van de 16^de eeuw worden opgesteld. Bovenaan de lijst stonden de sterke dubbele bieren van de leste sorte waarvan het stuiversbier en het blankebier de bekendste vertegenwoordigers vormden. Knolbier was eveneens een vrij sterk bier, maar hoorde toch al niet meer thuis bij de leste sorte. Kuit was nu tot een middelmatige biersoort afgedaaId terwijl cleyn bier enkel slap tafelnat was.

• In de eerste helft van de 17de eeuw bleven de devaluaties als gevolg van de stijgende graanprijzen doorgaan. Het is veelzeggend dat vooral het cleyn bier in grote hoeveelheden werd aangemaakt. De stedelijke ordonnantie op het bier van 4 september 1642 verdeelde het beschikbare gamma van Lierse bieren in twee grote soorten: goed en klein bier.

• Met de vermelding van caves en knol zijn in feite als twee van de drie 18^de-eeuwse Lierse biersoorten vernoemd. De derde soort was het cleyn bier dat als zeer dun brouwsel tot het einde van het Ancien Regime op de tafel van veel Lierenaars bleef verschijnen. Het onderscheid tussen de hoogwaardige bieren (de cavessoorten), de middelmatige brouwsels (de knolbieren) en de slappe biersoorten (het cleyn bier) bleef de hele 18^de eeuw van kracht.

Ook op het internet vind je her en der verklaringen voor cleyn of klein bier. “Klein bier (ook wel slecht of dun bier) is bier dat niet erg zwaar is. Daarmee is bedoeld: bier waar niet zo veel hop aan is toegevoegd”, zegt Onze Taal. Het Algemeen Nederlands Woordenboek zegt het zo: “Waterig bier van mindere kwaliteit en een lager alcoholgehalte, dat vroeger gemaakt werd van de naspoelvloeistof van de wort.”

“Nu, hoe je het ook draait of keert, elk bier is nauwelijks te vergelijken met Caves en valt magerder uit”, zegt Onderman Pol Van der Hoeven met een knipoog. “Maar denk eraan dat bij ons in het Piepenholleke Cristal het cleyn bier op de kaart is en dat een goede pils brouwen echt geen klein bier is.”

“Zoals het een echte heer van onze gilde betaamt, drinkt hij lekkere pils, maar dat zal dat altijd cleyn bier blijven in vergelijking met ons eigen gerstenat, de Caves. Toch?” 😉